Aşırı sıcaklarda artan şeker tüketimi birçok hastalığa davetiye çıkarıyor. Türk Böbrek Vakfı, halkı çok şekerli içeceklerin yol açacağı hastalıklara karşı uyarmak ve sağlıklı içecekler yapmak için bir aktiflik düzenledi.
Düzenlenen aktiflikte su tüketimi konusunda vatandaşlar uyarıldı, meskende yapılabilecek sağlıklı içeceklerin tanımı paylaşıldı. Türk Böbrek Vakfı Başkanı Timur Erk’in ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen aktiflikte, TBV Diyetisyeni Gökçen Efe Aydın, konutta yapılabilecek, sağlıklı serinletici içecek tanımlarını uygulamalı olarak anlatılırken, İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kısmı Endokrin ve Metabolizma Bilim Dalı’ndan Uz. Dr. Hümeyra Rekalı Şahin ise, çok şekerli içeceklerin sıhhat üzerindeki olumsuz tesirlerini anlattı.
“SAĞLIĞINIZ İÇİN SAF SU TÜKETİN”
Dünya Sıhhat Örgütü’nün, sağlıklı bir bireyin günlük kolay şeker tüketiminin 50 gram olarak açıkladığını, lakin Türkiye’de kişi başı şeker tüketimi bunun üç katı olan 150 gram düzeyinde olduğunu, yaz aylarında ise bu ölçünün daha da arttığını söyleyen Türk Böbrek Vakfı Başkanı Timur Erk, Türkiye’de yüzlerce, ileri safhada obez insan olduğuna dikkat çekerek, bu oranın yüzde 60’ının 18 yaş altında genç bireylerden oluştuğunu söyledi. Erk, şöyle konuştu:
“Türkiye’nin sağlıklı jenerasyonların yetişmesi ile ilgili problemleri var. Biz Türkiye’de sağlıklı kuşağın yetişmesi konusunda çalışmalar yapıyoruz. Bu bahiste birçok proje için Sağlık Bakanlığı ile işbirliği yaptık. Çocuk çağında obezite ile çaba için şeker tüketimini azaltmaya yönelik hangi etkenler varsa, bunun üzerinde duruyoruz. Bu yaz global çapta hava sıcaklığı mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Bu da insanları sıvı tüketmeye zorluyor.
Burada değerli olan ne cins sıvı alacağız, neyin yararı var, neyin ziyanı var bunun altını çizmek. Bu yüzden bugün burada bu aktifliği düzenledik. Hazır paketli içeceklere alternatif olarak aklınıza mümkün mertebede su gelmeli. Suyun yerini hiçbir şey tutmaz. Su tüketimi de beden kitle endeksine uygun olmalı. Benim üzere 90 kilo biri için ölçü 2,5 litredir. Ben bile bu işin uzmanlarından biri olmama karşın, bu yaz su tüketimi konusunda sınıfta kaldım. Suyun alternatifleri ne diye sorarsanız; ayran ve süt. Saf su içemeyenler ise suyun içerisine tarçın, zencefil, bir avuç kesilmiş salatalık ekleyerek hafif tat verebilirler. Ancak şeker muhakkak olmamalı. 1 teneke kutu gazlı içeceğin içerisinde 10 küp şeker yani 35 gram şeker var.
Bu da bedene şeker hastalığı olarak geri dönüyor. Diyabetin sonucu da obeziteye gidiyor. Dünyada her yıl yüzde 10’luk obezite artışı varsa bunun birinci 3’ünde ne yazık ki Türkiye var. Birinci sırada Amerika, ikinci sırada Meksika, sonra Türkiye geliyor. Daima bir arada çalışarak bu oranı düşürmeliyiz. Şeker tüketimindeki şuuru artırarak, farkındalık yaratacağız. Son vakitlerde Tarım ve Orman Bakanlığı da limon aromalı limonata, şekersiz limonata üzere aldatıcı etiketler olan eserlerin satılmaması konusunda çalışmalar yapıyor. Limonataya, sıfır şekersiz deniliyor, millet çabucak kapış kapış alıyor, içiyor. Halbuki içinde tatlandırıcı bulunuyor. Çocuklar bunu tüketiyor ve vakit içinde obez ve kanserojen tesir oluşturabiliyor.”
“GENÇLER ŞEKERLİ İÇECEKLERİN CAZİBESİNE KAPILMAMALI”
İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kısmı Endokrin ve Metabolizma Bilim Dalı’ndan Uz. Dr. Hümeyra Rekalı Şahin günlük hayatta sıklıkla tüketilen gazlı içecekler, hazır meyve suları, güç içecekleri, hazır limonata, şurupların eklendiği eserlerin insan sıhhati üzerindeki tesirlerine dikkat çekerek, şunları söyledi:
“100 ml içecekte 11 gramdan fazla şeker içeren içecekler yüksek şekerli içecekler olarak tanımlanıyor. Örneğin, bir kutu şekerli içecek yaklaşık 39 gram şeker içerir, bu da yaklaşık 10 çay kaşığı şekere denk gelir. Bir kutu şekerli içecek, ortalama olarak 150 kalori içerir ve bu kalorinin büyük bir kısmı rafine şekerden gelir. Dünya Sıhhat Örgütü’nün teklifine nazaran, günlük şeker alımı toplam kalorinin yüzde 10’unu geçmemeli, hatta yüzde 5’in altında olmalıdır. Bu oranı aşmak, kilo alımı ve obeziteye yol açabilir.
Özellikle çocuklar ve gençler, bu cins içeceklerin cazibesine kapılmakta ve bu da genç yaşta sıhhat problemleri riskini artırmaktadır. Yapılan çalışmalar çok şeker tüketiminin diş çürüğü riskinde artış, obezite, kardiyovasküler hastalık, tip 2 diyabet, metabolik sendrom ve karaciğer yağlanması ile alakalı olduğunu ileri sürmektedir. Çok şeker tüketimi, karın bölgesindeki yağlanmayı artırabilir.
Bu çeşit yağlanma, metabolik sendrom riskini artırarak tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve felç üzere önemli sıhhat problemlerine yol açabilir. Çok şekerli içecekler, pankreasın daima fazla insülin üretmesine neden olabilir. Vakitle bu durum, insülin direncine ve nihayetinde diyabete yol açabilir. Diyabet ise uzun vadede göze, kalbe ve böbreğe ziyan verebilir. Bu çeşit içecekler yüksek kalori içerirler lakin besin kıymeti açısından yoksuldurlar. Vitaminler, mineraller yahut lif üzere beden için gerekli besin hususlarını içermezler. Bu da, şekerli içecek tüketenlerin sağlıklı besinlerden alabilecekleri yararları kaçırmasına neden olabilir.”
“BAĞIMLILIĞA NEDEN OLUYOR”
İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Endokrin ve Metabolizma Bilim Dalı’ndan Uz. Dr. Hümeyra Rekalı Şahin, şekerli içeceklerin beyinde dopamin salgısını artırarak süreksiz bir memnunluk hissi yarattığını ve bu durumun, bilhassa çocuklarda ve gençlerde bir cins bağımlılığa yol açabildiğini söyledi.
Şahin, “Bu çeşit içecekleri sık tüketmek, beynin ödül merkezlerini uyarır ve daha fazla şeker tüketme isteği doğurur. Bu da vakitle sıhhatsiz bir döngü yaratır ve bireylerin uzun vadede sağlıklı alışkanlıklar geliştirmesini zorlaştırır. Pekala, ne yapmalıyız? Öncelikle ferdi farkındalığı artırmak çok kıymetli. Tüketiciler olarak şuurlu seçimler yapmalı ve şekerli içeceklerin yerine daha sağlıklı alternatiflere yönelmeliyiz. Su, bitki çayları, şekersiz içecekler üzere seçenekler hem sıhhatimizi korur hem de genel ömür kalitemizi artırır. Ayrıyeten, çocuklara ve gençlere erken yaşta sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak, uzun vadeli sıhhat meselelerini önlemede kritik bir rol oynar.” diye konuştu.
“EVDE LİMONATA, SOĞUK ÇAY, MEYVE SUYU YAPMAK DAHA KOLAY”
TBV Diyetisyeni Gökçen Efe Aydın, dışarıda satılan şekerli, gazlı içeceklere karşı meskende bulunan materyallerle sağlıklı, pratik içeceklerin tanım bilgisini paylaştı. Aydın, şu sözleri kullandı:
“Dışarıda satılan şekerli kutu içeceklerin ne kadar sıhhatsiz olduğunu hepimiz biliyoruz. O yüzden mesken imali kimi içecekler hazırladık. Bu içeceklere tat vermesi için bal yahut pekmez kullandık. Bunları da çok az ölçüde kullandık ve sağlıklı, aromatik, şekersiz içeceklerimiz oldu.
Ev üretimi limonata, buzlu çay yaptık. Bunların içerisine çok az ölçüde bal ve pekmez koyduk. Komposto, reyhan şerbeti hazırladık ve tekrar içerisinde yalnızca meyvenin kendi şekeri var. Şeker ölçüsü az olduğu için sağlıklı oldu. Hazırlaması ise nitekim çok kolay. Mesela limonatayı 5 dakika içerisinde hazırlayabilirsiniz ve sonrasında soğutmanız gerekecek. Limonu aldığınızda kabuğunu bal ile karıştırıp, biraz üzerine limonun suyunu sıkıp sonra nane ve su ile karıştırdığınızda bir limonata oluşuyor. Bunun yanında buzlu çay yapabiliriz.
Evde herkes kesinlikle çay demliyordur. O kalan çayı atmayıp, biraz kullanıp sonra üzerine limon sıkıp nane ve suyla onu çoğaltabiliriz. Üzerine bal koyarak bir soğuk çay elde etmiş olabiliriz. Maliyet olarak baktığımızda da tekrar son derece uygun. Herkesin konutunda çay, limon, nane, bal var. Çok fazla kıymetli diyebileceğimiz bir eser yok. Bir bahçe varsa çok daha kolay. Tekrar bahçeden topladığımız meyveleri kaynatıp aslında onun suyunu elde edebiliriz.
Bu formda çok daha uygun bir fiyata sağlıklı içecekler elde edebiliriz. Dışarıdan aldığımız kahvelerde bir sürü meyvenin, zerzevatın şurupları var. Hepsinin içerisinde ya şeker ya nişasta bazlı şeker var. Bunların ölçüsünün da çok fazla olduğunu biliyoruz. Hasebiyle bedenimize ziyanlı diyebiliriz. Bunları dışarıda içiyorsak bilhassa şurupsuz, sade bir halde içmemiz çok daha âlâ olacaktır. Kahvenin içerisinde yalnızca süt kullanılarak tüketilmesi daha faydalı olacaktır.”